Canh tác cà phê sinh thái
Phương thức canh tác cà phê để bảo vệ loài ong
Trước khi chúng ta bàn về canh tác cà phê sinh thái, hãy cùng nhau tìm hiểu về khái niệm chung của nông nghiệp sinh thái
Nông nghiệp sinh thái là một hệ thống thiết kế tiến bộ dựa trên những nguyên lý được tìm thấy trong tự nhiên. Mục tiêu của nó là tạo ra những môi trường sống hài hòa, bền vững và hiệu suất cao; cùng lúc đó giảm thiểu đáng kể năng lượng cần thiết để duy trì quá trình canh tác và làm màu mỡ đất đai hơn qua các năm.
Nông nghiệp tái tạo, nông nghiệp phục hồi, nông lâm nghiệp kết hợp và nông nghiệp đa dạng sinh học là những khái niệm tương đồng nhau.
Trong việc thực hành thì nông nghiệp sinh thái chính là canh tác hoàn toàn hữu cơ, đầu vào thấp, đa dạng sinh học, và sử dụng những kỹ thuật như đa canh, trồng cây lưu niên, thu hoạch và dự trữ nước, và rất quan trọng nữa là tái sử dụng các nguồn lực.
Tại sao loài ong lại quan trong với cà phê đến thế?
Cà phê cần ong. Khoảng 40% sản lượng cà phê được sản suất ra toàn cầu là cà phê Robusta. Cà phê cần những loại côn trùng thụ phấn để có năng suất cao hơn, đặc biệt là loài ong. Mặt khác, loài ong cũng mê mẩn hương thơm quyến rũ của hoa cà phê! Chúng tôi đã chia sẽ nhiều hơn về chủ đề này tại bài Cà phê khi không có loài ong
Đồng thời, sự có mặt của loài ong trong trang trại cà phê giúp tăng năng suất lên đến 40%. Sự thật này sẽ thuyết phục được những người nông dân tìm cách thu hút nhiều ong hơn đến với trang trại của họ và giữ cho trang trại có hoa quanh năm.
Một trong những người nông dân đó là Bùi Anh Tuấn từ Bui Farm, Việt Nam.
Hãy cùng Tuấn khám phá một trang trại cà phê sinh thái sẽ trông như thế nào nhé.
Bui Farm làm gì để khiến những chú ong hạnh phúc?
5 yếu tố của canh tác cà phê sinh thái
1) Sức mạnh của đa dạng sinh học
Điều tuyệt nhất mà một trang trại hoặc một khu vườn có thể có là sự đang dạng sinh học cao. Việc này đồng nghĩa khi các loài côn trùng có hại tấn công một loại cây nhất định nào sẽ gặp nhiều khó khăn khi muốn phá hoại cả trang trại. Cũng nhờ đó, một môi trường đa dạng cung cấp những điều kiện sống cho rất nhiều loài côn trùng khác nhau, bao gồm những loài thiên địch của côn trùng có hại. Một trật tự cân bằng được thiết lập!
Cùng lúc đó, ong cũng được hưởng lợi từ những điều kiện sống đa dạng này: Khi chúng được cung cấp thức ăn từ hoa quanh năm, chúng sẽ ở lại với trang trại lâu dài. Cớ chi mà chúng lại rời bỏ một thiên đường? Bùi Anh Tuấn tiết lộ rằng năng suất cà phê của anh ấy tăng 40% từ khi những chú ong làm tổ nhiều hơn tại trang trại.
Tại các trang trại cà phê ở Việt Nam, đa dạng sinh học nghĩa là trồng đa canh cà phê với các loại cây ăn trái khác. Ở Bui Farm chúng tôi tìm thấy chuối, mít, sầu riêng, mắc ca và thanh long và nhiều loại cây ăn trái khác được trồng xen với cà phê. Điều này có hai lợi thế sau:
Cây ăn trái cung cấp bóng mát cho cà phê xuyên suốt mùa nắng.
Tiếp đến, chúng cung cấp những nguồn thu nhập đáng kể khác khi trang trại bán trái cây được canh tác hữu cơ.
2) Đón nhận lấy có dại, nhìn thấy giải pháp trong mọi vấn đề
Hầu hết nông dân nhìn nhận cỏ dại như là một vấn đề lớn và là nguyên nhân gây ra sự phiền toái trong canh tác. Nỗi sợ phổ biến là cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng thu lợi. Đúng vậy, chúng có làm điều đó. Nhưng tin tốt là những chất khoáng thì không bay hơi và khi cỏ dại chết, chúng trả dinh dưỡng lại cho đất.
Bùi Anh Tuấn cung cấp phân bón cho cây trồng cho cả cây trồng chính và cỏ dại từ nguyên liệu được tạo ra ngày tại trang trại . Nhờ đó anh ấy có hoa từ cỏ dại và khiến cho những chú ong và những loài thụ phấn khác hạnh phúc. Khi mùa hoa cà phê hoặc mùa thu hoạch đến gần, anh ấy dùng máy cắt cỏ để giảm độ cao của cỏ. Việc này đơn giản chỉ là cắt cỏ và để chúng nằm trên mặt đất, đồng thời giúp làm chậm quá trình phát triển của các lứa cỏ dại sau.
Thêm vào đó, những dinh dưỡng từ việc cắt cỏ cũng được trả lại cho đất. Cỏ dại cho chúng ta cơ hội để làm giàu độ màu mỡ của đất – cơ bản là miễn phí.
3) Phân bón từ nhiên từ vật nuôi tại trang trại: phân bò và phân trùn.
Tuấn sản xuất tất cả phân bón cần dùng ngay tại trang trại của anh ấy: phân ủ, phân gà (ủ khô) , ủ các giá thể hữu cơ khác (ủ ướt). Bằng cách này anh ấy có thể chuyển hóa các vật liệu được cho là dư thừa thành các nguồn lực và hiện thức hóa một vòng tròn sản xuất khép kín.
Những chú bò tạo ra nguồn phân bón số lượng lớn và trùn thì làm ra phân bón tuyệt hảo, cả hai đều giàu dinh dưỡng, rất tốt cho việc trồng cây. Chúng ta đang nói về nguồn thức ăn cho vật nuôi, đi qua hệ tiêu hóa và sau đó lại được dùng trở lại cho cây trồng.
Và đây là lợi thế đầu tiên: Từ khi Tuấn có vật nuôi tại trang trại, anh ấy hoàn toàn kiểm soát nguồn thức ăn cho chúng, nguồn thức ăn mà sau này sẽ trở thành phân bón hữu cơ! Ví dụ, anh ấy biết rõ khi nào bò được chữa bệnh bằng thuốc để kiểm soát nguồn phân dành cho trùn ăn.
Tuấn cũng ủ phân bò, như là vật liệu chứa nhiều đạm, cùng với vỏ cà phê khô, là vật liệu chứa nhiều cácbon. Vỏ cà phê khô là sản phẩm dư ra từ quá trình sản xuất cà phê. Bằng cách này, phế thải lại trở thành vật liệu đầu vào giá trị.
Bui Farm không cần mua phân bón từ bên ngoài do đó chi phí phải trả cho việc vận chuyển phân bón hầu như bằng không.
4) Một khu vực dành cho tự nhiên
Bui Farm nằm cạnh một đồi thông nhỏ, khu vực tự nhiên này là rất quan trọng! Tại sao lại quan trọng? Một lần nữa, nông nghiệp sinh thái cố gắng mô phỏng sự đa dạng của tự nhiên. Nếu chúng ta có một khu vực tự nhiên hoặc một hành lang tự nhiên tại trang trại, chúng ta trao cho côn trùng, chim chóc, động vật nhỏ và nhiều loài khác một không gian để nương trú. Một nơi đầy sự sống!
Loài ong, nhờ những khu vực tự nhiên này mà có thể làm tổ và đi thu phấn cho mùa màng.
Loài chim sẽ hạnh phúc vì tìm được một nơi yên tĩnh, chúng bay đi để bắt muỗi và những côn trùng khác.
Những loài chim lớn sẽ đến để khống chế số lượng của những loài chim nhỏ khi mật độ của chúng quá đông. Và cứ thế tự nhiên tự vận hành…
5) Chế biến và rang xay tại chỗ: giá trị gia tăng và kiểm soát được chất lượng
Lưu ý: Điều này có thể không là một chức năng liên quan đến canh tác cà phê sinh thái. Trong trường hợp này, tại Bui Farm, chế biến và rang xay tại chỗ là yếu tố thiết yếu để thành công. Vì thế, chúng tôi bao hàm chức năng này trong toàn bộ quá trình canh tác cà phê sinh thái thành công.
Rất nhiều người nông dân cà phê (hầu hết mà những người nông dân nghèo) không có sự lựa chọn hoặc không biết được họ có những khả năng khả thi nào hơn khi nhắc đến việc bán cà phê do mình làm ra.
Xuyên suốt quán trình thu hoạch, phần lớn những người nông dân cà phê thu hoạch hết tất cả những quả trên cây mặc dù trái chưa chín hết. Vì thế, họ thu cả quả chín quá, chín và còn xanh. Cà phê được thu hoạch như vậy có giá thấp, nên họ hầu như có thu nhập thấp khi bán cho thương lái.
Điểm đáng lưu ý là thị phần của hạt cà phê nhân được chế biến thế này trong toàn chuỗi giá trị của ngành công nghiệp cà phê là rất thấp.
Bạn có tò mò là Bui Farm đang làm cách nào không?
Bui Farm quyết định đầu tư vào máy móc cho một xưởng rang xay nhỏ ngay tại trang trại.
Chế biến cà phê:
Bui Farm tập trung vào chế biến cà phê tự nhiên và chế biến mật ong. Họ lựa chọn hai cách chế biến khác nhau để đa dạng hóa sản phẩm đến khách hàng.
Chế biến mật ong là cách mà trái cà phê được tách vỏ đỏ và được phơi dưới nắng (vẫn còn vỏ trấu). Cà phê được chế biến theo phương pháp này sẽ có vị mật ong? Ồ không Nó được gọi là chế biến mật ong vì khi trái cà phê được tách vỏ và phơi sẽ có màu vàng đỏ như màu của mật ong. Và tất nhiên, hương vị cũng thật đặc biệt.
Cách chế biến thứ hai là chế biến khô tự nhiên, cách chế biến này để nguyên trái cà phê chín và phơi dưới anh nắng mặt trời. Sau khi hạt cà phê khô sẽ dùng một máy chuyên dụng để tách vỏ tạo ra nhân xanh. Nhân xanh lúc này có nhiều kích cỡ khác nhau, Bui Farm dùng các sàn tay để phân loại chúng.
Rang cà phê:
Họ sở hữu một máy rang hiện đại. Nhờ đó họ có thể kiểm soát được chất lượng cà phê. Tại sao ư? Rất nhiều nhà rang xay truyền thống (tại Việt Nam) rang cà phê theo kiểu xưa, nghĩa là hạt cà phê được rang đến khi chúng có màu đen. Bạn có thể tưởng tượng, hạt cà phê được rang đen sẽ có vị gì? Vâng, rất đắng. Tất nhiên, đây không phải là cách rang Bui Farm theo đuổi.
Bán hàng trực tiếp: Phần lớn cà phê rang được bán trực tiếp đến khách hàng. Bằng cách này, trang trại cà phê không lệ thuộc vào đại lý trung gian, nơi mà đa phần nông dân bị phụ thuộc và phải chia sẽ phần lớn lợi nhuận.
Bui Farm bán cà phê như thế nào? Phần lớn cà phê rang được bán trực tiếp đến khách hàng. Bằng cách này, trang trại không bị lệ thuộc vào đại lý trung gian, nơi mà đa phần nông dân bị phụ thuộc và phải chia sẽ phần lớn lợi nhuận.
Phần tốt nhất là gì? Họ cũng chia sẽ những phương cách này với chúng ta!
Làm cách nào để canh tác cà phê sinh thái được thành công: những “thủ thuật” hỗ trợ.
1) Chỉ thu hoạch trái cà phê chín đỏ: Bui Farm chỉ thu hoạch những trái cà phê chín đỏ. Khi cà phê được làm ra từ những trái cà phê chín, giá của chúng cũng sẽ cao hơn. Điều này đồng nghĩa với việc người nông dân mất nhiều thời gian hơn để thu hoạch. Thay vì thu hoạch một lần, thông thường phải mất 3 đến 4 lần để chỉ thu hoạch trái chín.
2) Thu nhập thêm từ rau củ: Bui Farm có một vườn rau củ hữu cơ nơi cung cấp đến 80% rau củ mà gia đình cần. Khi mùa màng thuận lợi, họ bán những rau củ này cho khách hàng ở những thành phố gần.
3) Thu nhập thêm từ trứng gà: Trang trại có hơn 100 chú gà được thả tự do ngoài vườn, chúng sản xuất ra trứng hàng ngày.
4) Thu nhập thêm từ chuối sấy khô và những cây trồng xen canh khác: Từ khi trang trại không còn là nơi trồng trọt độc canh nữa, nó có thêm cây ăn trái, ví dụ như chuối. Gia đình Tuấn sấy chuối bằng một máy sấy, sau đó họ bán sản phẩm chuối sấy khô. Khi mà những cây ăn trái khác như bơ, mắc ca, sầu riêng sẵn sàng để thu hoạch, họ lại có thêm thu nhập.
Canh tác cà phê sinh thái cũng đồng nghĩa với chăm sóc
Có hai điều mà chúng tôi muốn đề cập đến:
Canh tác sinh thái là chăm sóc. Như chúng ta biết, giá trị đạo đức của nông nghiệp sinh thái là: Chăm sóc con người, chia sẽ công bằng và chăm sóc Mẹ Trái đất.
Tuân theo những hướng dẫn này, Bui Farm không thu hoạch và không cho phép việc thu hoạch mật ong từ những tổ ong tự nhiên. Điều này nghĩa là họ đang làm khác với những truyền thống ở địa phương, nơi mà đa phần mọi người cho rằng việc lấy mật ở những tổ ong tự nhiên là bình thường. Thông thường, những người thợ lấy mật đi vào rừng sâu để tìm tổ ong. Buồn thay, hầu hết những thợ săn ong không quan tâm lắm đến những con ong hay ấu trùng ong, phần lớn ong thợ bị đốt chết.
Bui Farm muốn thấy nhiều hơn những trang trại canh tác sinh thái trên hành tinh này, đặc biệt là những trang trại ở gần. Để giúp những người nông dân có thể theo đuổi phương pháp canh tác bền vững này, Bui Anh Tuấn tặng họ trùn giống miễn phí. Bui Farm khuyến khích những người khác cùng học tập và phát triển những lợi ích tuyệt vời của việc nuôi trùn.
Nếu bạn có những đề xuất và câu hỏi, hãy liên hệ với Anh Bùi Anh Tuấn qua Facebook hoặc gửi email cho chúng tôi.